Srednjovjekovna nekropola stećaka „Tešanovića krčevine“ u Mrkonjić Gradu proglašena nepokretnim kulturnim dobrom

Republički zavod za zaštitu kulturno-istorijskog i prirodnog nasljeđa donio je Rješenje kojim se proglašava nepokretnim kulturnim dobrom srednjovjekovna nekropola stećaka „Tešanovića krčevine“, selo Baljvine, Opština Mrkonjić Grad.

Srednjovjekovna nekropola stećaka Tešanovića krčevine se nalazi u selu Baljvine u zaseoku Šehovci, u šumi nadomak seoskog puta koji iz Šehovaca vodi ka zaseoku Konjevići.

Selo Baljvine je od Mrkonjić grada udaljeno oko 15 km na sjeverostočnu stranu. Položaj Baljvina reljefom je izolovan od saobraćajnica, a u blizini puta Banja Luka – Jajce.
Tačan broj stećaka teško je utvrditi, s obzirom na konfiguraciju terena i činjenicu da su u jednom dijelu nekropole spomenici, u prvom redu usljed pririodnih procesa u velikoj mjeri oštećeni.

Na postojećoj geodetskoj podlozi ucrtano je 25 pojedinačnih spomenika, uz konstatciju da je na samom terenu teško utvrditi da li su sačuvani ostaci zaista predstavljali nadgobne spomenike. Većina spomenika je prekrivena lišajevima ili korjenskim sistemom, posebno se to odnosi na spomenike u obliku ploča. Natpisi nisu zabilježeni, ili bar nisu vidljivi ni na jednom spomeniku.
Sa druge strane centralno mjesto u okviru nekropole stećaka imaju tri ogromna monolitna spomenaka sa postoljima, na čitavom području opštine Mrkonjić Grada svakako najveća. Stoje u pravilnoj liniji (po orijentaciji reda sjever – jug), jedan od drugoga na dva – tri metra. Tesani su savršeno pravilno u formi sljemenjaka, skošeni pri dnu, ne „slomljenih“ nego blago zaobljenih krakova.

Centralno mjesto zauzima sjeverni spomenik koji je najzanimljiviji. Na sjevernoj bočnoj strani je reljefna predstava, po svemu sudeći nedovršena; radi se o stilizovanom prikazu neke životinje vjerovatno slona.

Jedan od osnovnih kriterijuma u postupku utvrđivanja srednjovjekovne nekropole stećaka Tešanovića krčevine kulturnim dobrom, pored kvaliteta obrade i stepena očuvanosti određenih spomenika je u vrijednosti detalja, prije svega figuralne predstave (pojedinačna životinjska figura) za koju pojedini autori smatraju da je neidentifikovana, odnosno vjerovatno nedovršena – „stilizovani pokušaj predstave“, dok drugi smatraju da je u pitanju jedinstvena predstava slona, uz postavljeno pitanje kako je i na koji način predstava ove životinje mogla postati dio „nadzemnog konteksta“ srednjovjekovnog spomenika.
Pored vrijednosti detalja (pretpostavljena predstava slona), dakle simboličke vrijednosti, važan je i kontekst položaja odnosno prirodni ambijent u kome se nekropola nalazi.

Izvor: Republički zavod za zaštitu kulturno-istorijskog i prirodnog nasljeđa